اختیار قاضی در تفسیر قراردادها

بدون شک یکی از علل اصلی بروز اختلافات قراردادی نا آشنایی طرفین قراردادها میباشد . پیشرفت سریع تحولات اجتماعی ، عدم آشنایی متعاملین با شیوه های تنظیم قرارداد ، زیاده طلبی روز افزون طرف های قرارداد از عوامل انحراف قراردادها و در نتیجه مراجعه طرفین قراداد به محاکم قضایی میباشد . با بروز اختلافات قراردادی و طرح دعاوی در محاکم ، اهمیت یافتن راه حل های حل اختلافات بیشتر نمایان می شود . دادرس تنها کسی است که در چهار چوب قوانین ومقررات از پیش تعیین شده و با تکیه بر اصول وقواعد دادرسی به حل وفصل اختلافات طرف های قرارداد می پردازد . در بعضی مواقع نوع الفاظ بکار رفته در قراردادها و برداشت های مختلف متعاملین از ظاهر الفاظ قرارداد و تغییر اوضاع و احوال دادرس را مجاب به تفسیر قراردادها می کند . دادرس با تفسیر قراردادها سعی می کند به اراده واقعی طرف های عقد دست یابد ، و توازن وتعادل اقتصادی را در بین طرفین عقد برقرار سازد . گاهی اوضاع و احوال طوری تغییر می یابد که یکی ار طرف های عقد را به وضعیت مشقت بار دچار می سازد . دراین جا است که تفسیر قرارداد به کمک دادرس می آید تا با توجه به اوضاع و احوال حاکم در زمان انعقاد عقد، قرارداد را طوری تفسیر کند که طرف ضعیف قرارداد از وضعیت زیان بار رهایی یابد و از افزون طلبی بیشتر طرف دیگر عقد جلوگیری شود . دادرس با توجه به اختیاراتی که دارد ، می تواند نقش مهمی در اجرای عدالت از طریق تفسیر قراردادها ایفا کند . در نظام های مختلف حقوقی به دادرس اجازه داده شده است تا در موارد مواجه با قراردادهایی که به ضرر یکی از طرفین منتهی می شود ، به تفسیر قرارداد پرداخته و از طرف ضعیف قرارداد حمایت نماید . در نظام حقوقی کشور ما دادرس این حق را دارد که با توجه به اصل آزادی اراده و اصل صحت ولزوم قراردادها عقد را طوری تفسیر کند که به انحلال نینجامد . در مواقعی که الفاظ بکار رفته در عقد معنای روشن وصریحی ندارد با دست یابی به روح حاکم بر قرارداد اختلافات را حل وفصل کند. پس احراز قصد مشترک و رعایت قاعده و اصل انصاف ، از مواردی است که دادرس در تفسیر قراردادها باید به آنها توجه کند . البته نقش عرف در این راه قابل اغماض نیست . و دادرس در تفسیر قراردادها ناچار از رعایت عرف و توجه به آن می باشد . پس هدف وغایت اصلی از تفسیر قرارداد حفظ تعادل قراردادی وحمایت از طرف ضعیف قرارداد ، واجرای عدالت است . و وظیفه دادرس است که با استفاده از هنر خود و با بکارگیری فنون مداخله در تفسیر قراردادها ، پشتیبان عدالت باشد .